COP staat voor Conference of Parties (conferentie van de partijen). Het is een jaarlijkse bijeenkomst van regeringen, onder leiding van de VN, om afspraken te maken over maatregelen die nodig zijn om klimaatverandering aan te pakken.

COP 21 kwam in 2015 bijeen in Parijs, waar regeringen zich ertoe verplichtten de opwarming te beperken tot ruim onder 2 oC en in de richting van 1,5 oC – in wat we nu het Klimaatakkoord van Parijs noemen.

In het kader van de overeenkomst moeten de regeringen om de vijf jaar verslag uitbrengen over hun vorderingen bij de aanpak van de klimaatverandering, in de vorm van zogeheten Nationally Determined Contributions of NDC’s (nationaal bepaalde bijdragen). COP 26 was tot dusver misschien wel de belangrijkste barometer van de geboekte vooruitgang.

In de loop van de week waren er ook aanzienlijke toezeggingen die niet in het pact werden opgenomen. Hier volgt een selectie.

Met betrekking tot steenkool

• 40 landen, waaronder Polen, Vietnam en Chili, verplichtten zich ertoe om te stoppen met het gebruik van steenkool
• 23 landen, waaronder China en de VS, verplichtten zich ertoe geleidelijk een einde te maken aan het gebruik van steenkool zonder emissiereductie (‘unabated coal’ d.w.z. ‘zonder koolstofafvang en -opslag’)[1]
• Grote internationale banken hebben toegezegd de internationale financiering van nieuwe steenkoolcentrales tegen eind 2021 stop te zetten

China en de VS hebben zich er echter niet toe verplicht om in eigen land af te stappen van het gebruik van steenkool en de toezeggingen hebben geen betrekking op olie en gas

Met betrekking tot ontbossing

• 130 regeringen, waaronder Brazilië en Rusland, hebben de zgn. deforestation pledge ondertekend, de belofte dat tegen 2030 een einde aan de ontbossing moet zijn gekomen[2]
• 28 regeringen hebben zich ertoe verplicht een einde te maken aan de ontbossing door de mondiale voedsel- en landbouwindustrie
• 30 investeerders hebben zich ertoe verplicht de financiering van activiteiten die met ontbossing verband houden, stop te zetten
• £ 14 miljard aan publieke en particuliere financiering, waarvan £ 1,1 miljard bestemd is voor de Democratische Republiek Congo
• Steun van de private sector voor landrechten van inheemse volkeren

Een soortgelijk pact uit 2014 heeft zijn doelstellingen echter niet gehaald.

Met betrekking tot methaan

• 100 landen beloofden hun methaanemissies te verminderen[3]
• De belofte heeft tot doel de methaanemissies met 30% te verminderen ten opzichte van de niveaus van 2020
• De belofte betreft landen die bijna de helft van alle methaan uitstoten en goed zijn voor 70% van het mondiale bbp

Een vermindering met 30% tegen 2030 ten opzichte van de niveaus van 2020 is echter niet voldoende om de opwarming te beperken tot 1,5 oC en er zijn geen specifieke doelstellingen per land

In zijn toespraak na afloop van de onderhandelingen zei Alok Sharma, lid van de Britse ministerraad en voorzitter van COP 26: ‘De doelstelling van 1,5 °C blijft binnen bereik, maar de impuls is zwak.’

It is an important step but not enough… We must accelerate climate action.

Antoinio Guterres

Wat vinden wij ervan?

De reacties op de bewoordingen van het slotdocument van COP 26 zijn verdeeld. Boris Johnson zei het volgende: ‘We hebben serieuze doorbraken bereikt […] we zullen terugkijken op COP 26 als het moment waarop de mensheid eindelijk echt werk ging maken van de aanpak van klimaatverandering.’ Antonio Guterres zei: ‘Het is een belangrijke stap, maar het is niet genoeg. We moeten de klimaatmaatregelen versnellen…’

Wij karakteriseren COP 26 als volgt:

Relatief gezien was COP 26 een succes. De toezeggingen om de uitstoot van methaan terug te dringen, de ontbossing tegen 2030 een halt toe te roepen en onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen, zijn belangrijke stappen voorwaarts. Dit wordt geïllustreerd door belangrijke toezeggingen van India, Brazilië en Rusland, waarbij India zich verplicht tot 500 gigawatt hernieuwbare energie tegen 2030 en Brazilië en Rusland zich aansluiten bij de toezeggingen om de ontbossing een halt toe te roepen.

Maar absoluut gezien blijft COP 26 nog steeds ver achter bij wat nodig is.

De uitstoot van broeikasgassen moet tegen 2030 met 50% zijn gedaald om op schema te blijven voor 1,5  oC. De emissies – de cijfers die er het meest toe doen – stijgen nog steeds, inclusief de COP 26 aankondigingen. Bij stijgende emissies is 1,5 °C niet mogelijk. De markten financieren nog steeds nieuwe fossiele brandstoffen en meer ontbossing.

In het slotdocument wordt slechts in beperkte mate verwezen naar fossiele brandstoffen, die voornamelijk worden besproken in de bovengenoemde nevenafspraken. Dit verzwakt de mogelijkheid van latere handhaving via het COP-proces.

Een van onze gesprekspartners, een vertegenwoordiger van de regering van Gabon, verwoordde het als volgt: ‘Als we uitgaan van een koolstofprijs van $ 100 per ton, wordt in de Democratische Republiek Congo elk jaar 25 miljard dollar aan waarde vernietigd door ontbossing. En dat is slechts één tropisch land van velen. Regeringen hebben wereldwijd $ 15 miljard toegezegd en het tijdschema is onduidelijk. Het is niet niets, maar het is gewoon niet genoeg.’

Maar in relatieve termen is de vooruitgang aanzienlijk. Een goed voorbeeld van een stap voorwaarts, hoewel deze in wezen niet voortvloeit uit het COP-proces, is het initiatief binnen de Britse financiële dienstensector: verplichte TCFD-rapportage, verplichte netto-nul overgangsplannen en duurzaamheidsinformatie voor bedrijven, fondsbeheerders en vermogensbezitters.

‘Veel gedaan, meer te doen’ is een clichématige uitdrukking. Maar het is waarschijnlijk de eerlijkste manier om COP 26 te karakteriseren. De toezeggingen die tijdens COP 26 zijn gedaan, zijn een stap in de goede richting, maar ze zijn niet goed genoeg.

Wat betekent dit voor Nederlandse pensioenfondsen?

Mét en zonder een succesvolle COP 26: de klimaatcrisis blijft urgent. Pensioenfondsen doen er goed aan zich voor te bereiden op een disordentelijke transitie, waarin we veel volatiliteit zullen ervaren. Volatiliteit in prijzen van aandelen, maar ook rente- en inflatieniveaus. Zeker nu COP26 niet een onbetwist succes is gebleken, is het mogelijk dat de transitie op een verlaat tijdstip, extra krap tijdsspanne moet plaatsvinden. Dit proces zal niet de schoonheidsprijs verdienen.

De inspanningen van Europese beleidsmakers om investeringen af te stemmen op Europa’s Fit for 55-decarbonisatiestrategie zullen worden voortgezet. Ook verwachten we dat de duurzaamheidsverslaglegging zal door ontwikkelen middels via SFDR. Voor grote bedrijven zal de verslaglegging verbeteren door updates van de non-financial reporting directive (NFRD).

De taxonomie blijft een prioriteit voor de Europese Commissie en is momenteel onderwerp van Europese politiek, waarbij Frankrijk pleit voor het opnemen van kernenergie in de taxonomie.

Daarnaast verwachten we meer aandacht voor stewardship en engagement, als middel voor investeerders om een positieve bijdrage te leveren aan bijvoorbeeld de energietransitie.

Meer leesstof:

• A trustee’s guide to COP 26
• Tekst Klimaatpact van Glasgow
• Carbon Brief, diepgaande samenvatting van de uitkomsten in Glasgow:

Footnotes

[1] End of coal in sight at COP 26
[2] The deforestation pledge
[3] Glasgow leaders decleration on forest and land use